Wiecie już, że dojrzewanie to czas, w którym dziewczyna staje się kobietą, a chłopiec – mężczyzną. Ich ciała zmieniają się, przygotowując się do podjęcia w przyszłości ról związanych z macierzyństwem i ojcostwem. Jednak zmianom ulega nie tylko ciało, dojrzewa również psychika. Zmienia się wasz sposób myślenia i przeżywania. U człowieka możemy więc mówić o dojrzałości biologicznej oraz o dojrzałości psychicznej. Wyróżniamy także dojrzałość społeczną i etyczną.

Dojrzałość psychiczna i etyczna

Dojrzewanie psychiczne polega na kształtowaniu się osobowości człowieka. Ktoś jest optymistą i pogodnie patrzy na życie, ktoś inny jest bardziej refleksyjny i potrzebuje dłuższego zastanowienia, a jeszcze inny jest uparty i trudno go przekonać do zmiany zdania. Dojrzewanie psychiczne to również zdobywanie umiejętności kontrolowania emocji i nazywania uczuć. Zwykle nie mamy wpływu na to, jakie uczucia nas opanowują, np. złość czy strach, mamy natomiast wpływ na to, jak się zachowamy pod ich wpływem (np. kiedy dopada nas złość, możemy wziąć kilka głębokich wdechów lub stłuc talerz). Kiedy małe dziecko nie dostaje tego, czego chce, wówczas wybucha płaczem. Im człowiek jest dojrzalszy, tym lepiej powinien kontrolować swoje zachowanie i nie tłuc talerzy.

Człowiek dojrzewa także w sferze etycznej. Uczy się odróżniać dobro od zła, przyjmuje określoną hierarchię wartości, według której pragnie postępować. Ustala więc, co jest dla niego najważniejsze w życiu, a co mniej ważne. Człowiek dojrzały etycznie potrafi dokonywać oceny postępowania własnego i innych. Jest w stanie ponosić odpowiedzialność za swoje czyny, a także naprawić wyrządzoną krzywdę.

Dojrzałość społeczna

A teraz przyznajcie się szczerze – ile razy w ciągu ostatniego miesiąca zapytaliście: „Po co tyle się uczyć?”, „Na co mi ta szkoła?”. Rodzice wtedy zwykle tłumaczą: „Powinieneś zdobyć wykształcenie, które umożliwi ci w przyszłości podjęcie pracy, abyś mógł samodzielnie się utrzymać i może kiedyś założę rodzinę”. Na tym właśnie polega dojrzałość społeczna – na możności wzięcia odpowiedzialności za swoje decyzje, na umiejętności zadbania o „własne sprawy” i na przyjęciu postawy „chcę zrobić coś dla innych” (zamiast „wszystko mi się należy”). Dojrzałość społeczna to także umiejętność nawiązywania relacji z innymi ludźmi. Osiągnięcie jej nie jest jednoznaczne z ukończeniem 18. roku życia. Zdobycie samodzielnej pozycji w społeczeństwie trwa często wiele lat po przekroczeniu progu dorosłości.

Czynniki warunkujące rozwój

Okres dzieciństwa odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju osobowości, szczególnie sfery emocjonalnej. Rodzimy się z umiejętnością uzewnętrzniania uczuć przez płacz i ruchy ciała. Dziecko płacze, kiedy jest głodne, gdy jest mu zimno, gdy ma mokrą pieluchę lub za ciasny kaftanik, ale też wówczas, gdy czuje się samotnie. Płacz to jego sposób komunikacji z otoczeniem. W miarę dorastania uczy się bardziej dojrzałych sposobów wyrażania swoich potrzeb.

Od rodziców dziecko otrzymuje także system wartości, uczy się zasad i reguł postępowania. Hierarchia wartości wyniesiona z domu może stanowić punkt odniesienia w różnych życiowych sytuacjach, kiedy trzeba będzie podejmować samodzielne decyzje.

Samowychowanie

Każdy z nas niemal od pierwszych chwil życia podlega różnym oddziaływaniom. Rodzice, nauczyciele, rówieśnicy stawiają przed nami różne wymagania. Jednak biografie znanych i sławnych ludzi pokazują, że ważne jest również samowychowanie, czyli praca nad sobą. Niejeden znany sportowiec, aktor czy pisarz musiał stoczyć walkę ze swoimi słabościami, by osiągnąć sukces. Chodzi o to, by zmieniać się na lepsze, rozwijać w sobie pasje, zainteresowania nie tylko dlatego, że ktoś nam każe, ale dlatego, że sami tego chcemy.

Wiadomo, trudno w jeden dzień nauczyć leniucha wcześniejszego wstawania, a bałaganiarza – utrzymywania porządku. Warto jednak podejmować pracę nad sobą. Może w tym pomóc jasno sformułowany cel. „Będę mniej leniwy” – to postanowienie zbyt ogólne. Lepsze będzie: „Będę wstawać od razu na dźwięk budzika”. W samowychowaniu ważne jest także wsparcie osób najbliższych.

Odpowiedzialność

Odpowiedzialność oznacza dbanie o wszystko, co wynika z podjętych zadań i obowiązków. Jeśli na przykład rodzice poprosili was o dopilnowanie młodszego rodzeństwa w piaskownicy, nie możecie opuścić placu zabaw, aby pograć w piłkę.

Poczucie odpowiedzialności wzrasta z przyjmowaniem nowych życiowych ról, np. dla licealisty, a tym bardziej studenta, świadomość potrzeby uczenia się i ukończenia szkoły stanie się celem, za który będzie się czuł bardziej odpowiedzialny niż uczeń VI klasy.

Odpowiedzialność służy pozytywnym i pomyślnym rozwiązaniom wielu życiowych spraw. Daje radość spełnionego obowiązku i satysfakcję.

Ćw.1

 Odpowiedzialnym być...

Grasz w ulubioną grę komputerową. Zrobiło się bardzo późno, a ty następnego dnia masz do szkoły na ósmą . Mama ostrym tonem prosi cię o wyłączenie komputera.

Pozdaj dwa przykłady reakcji na powyższą sytuację:

•  pierwszy - osoby odpowiedzialnej

.......................................................................................................................................................................................

• drugi - osoby nieodpowiedzialnej

........................................................................................................................................................................................

A jednak można....

Krótko opisz historię znanej Ci osoby, która według ciebie stoczyła walkę ze swoimi słabościami. Jeśli nie znasz takiej postaci, podaj przykład z literatury lub filmu.

............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

25.02.2021

Temat: Sztuka rozmowy

Spotykając kogoś w szkole czy na ulicy, zwykle rozpoczynamy rozmowę od pytań typu: „Jak się masz?”, „Co u Ciebie słychać?”, „Jak leci?”. W odpowiedzi słyszymy: „Wszystko w porządku”, „Jest OK”. Jednak te ogólniki zwykle niewiele znaczą.

Słowa i gesty

W codziennych rozmowach informujemy się nawzajem, co słychać w klasie, albo co ciekawego u wspólnych znajomych. Rozmawiamy o tym, co zadane, o sporcie czy o nowej grze komputerowej. Przekazujemy plotki i newsy. Gdy rozmawiamy z przypadkowo spotkaną osobą, początkowo nie dowiadujemy się niczego o rozmówcy, sami również się przed nim nie otwieramy. Dopiero gdy poznamy kogoś lepiej, kiedy się z kimś zaprzyjaźnimy, wówczas opowiadamy o swoich planach, przemyśleniach i przeżyciach. Jeśli obdarzymy kogoś zaufaniem, otwieramy się i jesteśmy gotowi opowiadać o swoich emocjach, a nawet sekretach. Nasz kontakt z innymi opiera się głównie na słowach. Jest to komunikacja werbalna. I już chyba niejednokrotnie przekonaliście się, że słowa mogą ranić i psuć dobry nastrój. Ale mogą też być takie słowa, które nastrój poprawiają, pocieszają, wyrażają podziw i wprawiają w dobry humor. Słowom towarzyszy jeszcze sposób wypowiedzi – ton głosu (intonacja). W komunikacji niewerbalnej (pozasłownej) ważny jest także wyraz twarzy, postawa ciała, spojrzenie, dotyk, mimika, gest, uśmiech.

Reguły porozumiewania się

Tak jak uczymy się obsługiwać różne urządzenia, tak też powinniśmy posiąść sztukę międzyludzkiej (interpersonalnej) komunikacji. Jak rozmawiać, aby nie tylko mówić, ale skutecznie dochodzić do porozumienia?

• Nazywaj rzeczy po imieniu, czyli mów wprost, o co ci chodzi. Powiedz: „Chciałbym zjeść dodatkowy kawałek ciasta”, zamiast: „To ciasto jest takie pyszne, nie warto, żeby tak samotnie leżało na talerzu”.
• Nie ukrywaj swoich uczuć. Ujawniaj je. Masz prawo być zdenerwowany. Powiedz: „Dziś w szkole było siedem lekcji. Mam dość! Dlatego nie posprzątam w swoim pokoju. Zrobię to jutro”.
• Powiedz szczerze o swoich lękach, że czegoś nie rozumiesz lub nie umiesz. Słabości są czymś normalnym i każdemu przytrafiają się błędy.
• Nie używaj obraźliwych słów nawet wtedy, gdy nie zgadzasz się z rozmówcą i masz inne zdanie. Panuj nad złością czy irytacją. Kontroluj ton swojej wypowiedzi.
• Pamiętaj, że w komunikacji ważne są także gesty. Nie trzymaj rąk w kieszeniach podczas rozmowy, ani nie wymachuj nimi.
• Upewniaj się, że rozumiesz, co mówi twój rozmówca. Od czasu do czasu używaj zwrotów: „Masz na myśli, że…” itp.

Skutecznie i z empatią

Budowanie więzi wymaga czasu, uwagi i życzliwości. Jeżeli dorośli i dzieci ze sobą rozmawiają, obie strony mogą liczyć na wysłuchanie, zrozumienie, dobrą radę. Wówczas każdy wie, że może podzielić się swoimi problemami, nie jest z nimi sam. Gdy rodzina potrafi skutecznie się komunikować, potrafi wtedy rozwiązywać konflikty i problemy. Umiejętności komunikacyjne, czyli wypowiadanie się i słuchanie, mają duże znaczenie także w relacjach poza domem, w szkole i wśród rówieśników.

Łatwiej wtedy porozumieć się z kolegami i koleżankami, usłyszeć, co mają do powiedzenia. Dobra komunikacja umożliwia zbudowanie bliższych relacji, dzięki czemu prędzej znajdziemy przyjaciół. Warto więc nauczyć się właściwie dobierać słowa i uważnie słuchać, nie oceniać i okazywać empatię J

Trzy warunki dobrej wypowiedzi:
 1. Wiedzieć, co się ma do powiedzenia.
 
2. Powiedzieć to, co się miało do powiedzenia.
 
3. Skończyć, gdy się powiedziało to, co się miało do powiedzenia.

Jak słuchać?
 
Starajmy się uchwycić to, co mówiący ma nam do przekazania. Trzeba nie tylko słuchać, ale cierpliwie wysłuchać tego, kto do nas mówi. Jeśli go nie zrozumiemy – zapytajmy.
 
Pytanie jest dla mówiącego sygnałem, że mówi niejasno. Zmusza go do lepszego ujęcia swoich myśli. Starajmy się skupić na tym, co nasz rozmów-ca mówi, a nie na tym, co mu za chwilę odpowiemy.
 
Oprócz słów ważne są tzw. sygnały pozajęzykowe, głównie ton głosu, mimika i gesty (mowa ciała).
 
Pytanie: „O której będzie obiad?” – może być zwykłym elementem rozmowy, może też być wypowiedziane takim tonem, że znaczy to samo, co: „To skandal, że o tej porze nie ma jeszcze obiadu!”. I wtedy trudno się spodziewać rzeczowej odpowiedzi. Trzeba też pamiętać o gestach. Jeżeli na uwagę mamy odpowiemy wzruszeniem ramion czy znudzoną miną oznaczającą: „Mówiłaś mi to już tysiąc razy”, to nie możemy się spodziewać, że ona będzie uważnie słuchać tego, co my jej chcemy powiedzieć.
 

Dokończ zdania:
 
1. Uważnie słuchaj drugiej strony, ponieważ ……………………………………………………………………….....................
 
.......................................................................................................................................................................................................
 
............………………………………………………………………………..............................................................................................
 
..........................................................………………………………………………………………………................................................
 
 
2. Nie krytykuj, gdyż ……………………………………………………………………………………………………………………………
 
…......…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 
…………………………………………………………………………………............................................................................................
 
............................................................………………………………………………………………………............................................
 
3. Nie ośmieszaj i nie obrzucaj wyzwiskami, ponieważ ………………………………………………………………………
 
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 
………..………………………………………………………………………..............................................................................................
 
..........................................................………………………………………………………………………...............................................

Notatka. 

1. Słuchaj uważnie tego, co mówi druga osoba

2. Postaraj się utrzymywać kontakt wzrokowy

3. Staraj się wczuć w to , o czym opowiada Twój rozmówca

4. Formułuj wypowiedź w pierwszej osobie liczby pojedynczej: Ja myślę… , Ja uważam

5. Unikaj wypominania, atakowania i przesadnych określeń w stylu : to nieprawda…, to niemożliwe…Nie prowadzą one do rozwiązania problemu, jedynie zaostrzają konflikty.

6. Nie przerywaj, nie dopowiadaj, nie myśl o tym , co sam za chwilę powiesz

7. Dopasuj sposób mówienia i język do swojego rozmówcy.

11.03.2021

Temat: Zarządzanie sobą

Zapraszam na stronę: https://www.ksiegarniarubikon.pl/file?tos=83&lngId=1&id=705

18.03.2021

Temat: Mój styl to zdrowie

Otwórz plik: wdz_klasa6_lekcja5_dziewczeta.pdf